Wikijunior:Dinosaures/Estegosaure

Lo mot estegosaure ven del grèc e significa "lausèrt plated". Aquel nom es estat donat a aqueste dinosaure per encausa de son armadura pesuga de plates long de l'esquina. Es estat descrich sovent coma un dels dinosaures mai piòts, pr'amor qu'aviá un cervèl plan menudet se lo comparam amb son còs enòrme.

A qué semblavan?

Dinosaures

Tirannosaure Rex Estegosaure Allosaure Apatosaure Pterosaures Triceratòps Plesiosaures Velociraptor Herrerasaure Anquilosaure Iguanodon Brontosaure

Un estegosaure mejan mesurava aperaquí 12 m de long e èra naut d'una mejana de 2,75 m. Aqueste estegosaure pesava mai o mens 2.000 kg! Las pautas anterioras de l'estegosaure avián cinc artelhs a cada pè e per contra avián pas que tres artelhs sus las pautas posterioras. Sos pès semblavan de batas de caval gigantas e las gents que ne descobriguèron las primièras traças se pensèron que devián èsser de marcas de cavals gigants!

Estegosaure comparat a un uman adult

La caracteristica mai vesedoira de l'estegosaure èra la row of plates que davalavan long de son esquina, en seguir sa spine. Aquelas plates podián èsser mai larger que 75 cm de nautor. Se pensava abans que servissián de proteccion contra los predadors coma l'allosaure, pr'aquò èran pas were not solid bone e devián èsser pro would have been easy to break. Èran cobèrts a mai amb una pel espessa e un molon de vaissèls sanguins.

Degun non sap a debon l'utilitat de las back-plates, pasmens fòrça scientifics pensan ara qu'èran emplegadas per contrarotlar la temperatura, per s'apoderar de la calor de l'environa. Las podriam comparar amb los panèls solars actuals. Quand l'animal aviá mestièr de se calfar, it would stand with its side cap al solelh. La pel espessa e many blood vessels covering the plates would soak up la calor del solelh. Quand lestegosaure aviá tròp de calor, trobava recès dins l'ombra, o se virava itself to face lo solelh (or face away from it). Aital los vaissèls sanguins podián èsser refrescats.

Per sa defensa l'estegosaure possedissiá quatre (o uèch) heavy spikes sus sas coas, que podiá far servir per tustar sos atacaires en defensa.

La boca de l'estegosaure aviá un pauc una forma comparabla a un bèc e teniá pas cap de dent in the front — probably for snipping plants.

Qué manjavan?

Los estegosaures èran d'erbivòrs, çò que vòl dire que manjavan de plantas. They mainly liked to browse las parts bassas de las plantas qu'èran las mai aisidas d'aténher ja qu'aviá de còls pro corts. Aquelas plantas were mostly low-nutrition plantas coma las ferns, moss, cycads, e baby evergreen arbres. Most of the plant life èra tan bassa as 3–4 feet. Los estegosaures may have been able to rear up sus sas pautas posterioras pendent short periods de temps per graze plantas que were otherwise out of reach quand lo noiriment del sòl èra escàs.

Pasmens las plantas qu'engolissián portavan pas gaire d'aliments per cada repais e doncas l'estegosaure deviá manjar fòrça. Se crei que passavan una part bèla de la jornada a manjar.

A quina epòca visquèron?

Vivián durant lo periòde late Jurassic aperaquí 156–140 milions d'annadas enrè.

Ont vivián?

Solián viure dins las sèlvas subtropicalas del nòrd de l'America, pr'aquò existissián closely related de dinosaures que vivián dins d'autras parts del mond coma en Africa, en China, Mongolia, Anglatèrra e tanben en Euròpa.

De fossils d'estegosaures son estat desterrats dins las regions seguentas dels Estats Units: Colorado, Utah e Wyoming.

Cossí foguèron descobèrts?

Lo primièr fossil d'estegosaure foguèt trobat dins l'estat de Colorado, als Estats Units, en 1876 per M. P. Felch. Recebèron son nom en 1877 gràcias a Othniel C. Marsh.

Lo fossil mai complet d'estegosaure que foguèsse jamai estat conegut foguèt batejat "Spike". Lo descobriguèron Bryan Small, Tim Seeber e Kenneth Carpenter dins l'estat de Colorado, als Estats Units, en 1992.

Qué sabèm pas encara per ara?

• Nos manca de saber perqué los estegosaures tenián de grandas plates ossosas sus son esquina. Avián foncion de refrescar los estegosaures? Benlèu que las emplegavan per show off? O benlèu per se protegir? Aquò se sap pas encara.
• Las estegosaure's dorsalas plates èran pas gaire solidas — èran claufidas de long hollow tubes or tunnels. A qué servissián?
• Los estegosaure avián de cosins, que son coneguts coma de Stegosaurs. Some of d'aqueles cosins vivián en tropèls (coma las vacas o los cavals uèi), mentre que d'unes autres o fasián pas. We would like de saber se l'estegosaure èra un animal de tropèl, o alara se viviá principalament solet.
• L'estegosaure aviá un cervelon pichonet. Los scientifics pensavan abans que podiá possedir un segond cervèl, darrièr dins its hip area. Ara pasmens se crei qu'aquela estructura èra aquí sonque per ajudar l'estegosaure a contrarotlar coa e pautas posterioras. Pasmens nos agradariá de saber for sure.