Escacs/Concèptes basics

Pèças

De ludo scachorum, 1493

Lo pion

Lo pion es, fin finala, la pèça mai flaca. Cada adversari ne possedís uèch, e son lo front de l'estrategia d'ataca. Los pions se desplaçan del biais seguent: lo primièr còp qu'es jogat un pion, pòt avançar d'una o doas casas (avançar significa anar cap al jogaire adversari). Aprèp lo primièr movement, los pions pòdon sonque avançar d'una casa cada torn. Se per escasença un pion capita d'arribar a l'extrèm del territòri de l'adversari, lo pion pòt èsser transformat en la pèça que semble mai interessanta (generalament se causís una reina).

Los pions non pòdon pas capturar quand avançan. Los pions sonque pòdon capturar una peça se la tròban a una casa en orizontal e una autra qu’avança, çò es, una casa en diagonala pasmens sens recular.

La captura en passant es un movement especial que pòt èsser portat a cap just aprèp qu'un pion opausat aja passat la casa ont pòt èsser capturat per l’autre pion, en semòure de doas casas. Dins aqueste cas se pòt desplaçar lo pion a la casa ont seriá l'autre pion se se foguèsse desplaçat de sonqu’una casa. Aquesta captura sonque se pòt far immediatament aprèp que lo pion de l'adversari se siá desplaçat.

Aquesta es la soleta captura que se fa un desplaçament a una casa ont i es pas la pèça capturada.

Per exemple (sens mostrar las autras pèças):

alara

Lo pion negre se desplaça alara de doas casas per tal de tombar pas a la casa ont podriá èsser capturat pel pion blanc. Pasmens lo pion blanc lo pòt capturar coma se se foguèsse sonque desplaçat d'una casa.

Aqueste movement es plan inabitual, que normalament lo jogaire negre auriá de pions que capturarián lo pion blanc desprotegit.

preparats per capturar lo pion blanc desprotegit.

Lo caval

Lo caval se passeja d'un biais pro curiós. Pòt sautar cap a dos espacis orizontalament o verticala, e doncas un espaci perpendicular, coma o mòstra lo diagrama que seguís.

Los x son los espacis ont se pòt mòure lo caval. Aqueste pòt capturar del meteis biais que se desplaça, valent a dire que, se tomba dins una casa ont i a una pèça de l'autre, la captura. De segur non pòt sautar ont i a de pèças de meteissa color. Lo caval es la soleta pèça que se pòt bolegar al mitan de las autras pèças (en las sautar).

Lo fòl

Lo fòl se desplaça e ataca en diagonala. Cada jogaire comença amb dos fòls, un de cada color. Vist que los fòls sonque pòdon córrer per diagonala, se devon passejar de contunh sus la meteissa color.

Dins aqueste diagrama las x son los endreches ont se pòt mòure lo fòl. Pòt pas passar ensús d'autras pèças e pòt capturar ont sigui que mogui.

La torre

Las torres son de pèças de valor granda capablas de se desplaçar en linha drecha sens cap de limit de distància que siá oritzontalament o verticala. Pòt pas sautar per dessús las autras pèças e fa las capturas amb los meteisses movements de son anar.

Enròc

Enroc curt

Enroc llarg

L'enròc es un movement especial dins los escacs. Existisson dos biaisses de lo realizar, lo primièr l'enròc dich long e l'autre l'enròc cort. L'idèa basica es que lo rei mou doas casas cap a la torre, i la torre es posa a la casella per on ha passat lo rei. Si la torre que es mou és la més allunyada se sona enròc long. Si és la més propera s'anomena enròc cort. Condicions de l'enròc:

• No poden haver mogut anteriorment cap de las doas pèças (lo rei o la torre implicada).
• Lo rei se pòt pas trobar en situacion d'escac.
• Lo rei pòt pas passar per una casa amenaçada (la torre a pas aquesta restriccion).

L'enròc sonque consumeix un torn, a mai se desplacen doas pèças.

La reina

La reina es la pèça mai potenta del jòc e cada jogaire sonque ne possedís una, a mai s'es possible de n'obtenir d'autras amb la promocion del pions. Lo movement de la dama es la suma dels movements de l'alfil e de la torre. Se pòdon bolegar tant luènh coma o vòlon mas pòdon pas passar ensús de las autras pèças. La dama captura coma se desplaça.

Lo rei

Lo rei es pèça centrala, la mai importanta del jòc, que se lo jogaire captura lo rei de son adversàri, a ganhat la partida. Lo rei se pòt passejar d'una casa en quina direccion que siá. Lo biais de captura es parièr que lo desplaçament. Se pòt pas mòure per cap de posicion que lo place en escac.

Las x marcan las posicions ont se pòt mòure lo rei.